การพยาบาลผู้ป่วยแผลกดทับทำอย่างไร

แผลกดทับ (pressure ulcer) เป็นความผิดปกติของผิวหนังและเนื้อเยื่อใต้ผิวหนังที่เกิดจากการกดทับบริเวณที่มีกระดูกยื่นออกมาเป็นเวลานานจนทำให้เลือดไปเลี้ยงบริเวณนั้นไม่เพียงพอ ส่งผลให้เซลล์ตายและเกิดแผลขึ้น แผลกดทับมักพบในผู้ป่วยที่ไม่สามารถเคลื่อนไหวร่างกายได้เอง เช่น ผู้ป่วยติดเตียง ผู้ป่วยอัมพาต ผู้ป่วยหลังผ่าตัด หรือผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ แผลกดทับสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกส่วนของร่างกาย แต่มักพบบริเวณก้นกบ สะโพก ส้นเท้า ข้อศอก และหัวเข่า

ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดแผลกดทับ

• ขาดการเคลื่อนไหวร่างกาย
• ผิวหนังบางหรืออ่อนแอ
• น้ำหนักตัวมาก
• ภาวะขาดน้ำ ขาดอาหาร
• โรคประจำตัว เช่น เบาหวาน โรคเกี่ยวกับเส้นเลือด
• การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์

ระดับความรุนแรงของแผลกดทับ

แผลกดทับแบ่งออกเป็น 6 ระดับ ตามความรุนแรงของบาดแผล ดังนี้

• ระดับ 1 ผิวหนังแดงหรือเปลี่ยนเป็นสีคล้ำ
• ระดับ 2 ผิวหนังแตกหรือถลอก
• ระดับ 3 ผิวหนังเปิดไปถึงชั้นเนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง
• ระดับ 4 ผิวหนังเปิดไปถึงกล้ามเนื้อ กระดูก หรือเอ็น
• ระดับ 5 แผลกดทับขนาดใหญ่ ลึก และซับซ้อน
• ระดับ 6 แผลกดทับขนาดใหญ่ ลึก และซับซ้อน ร่วมกับการติดเชื้อ

การพยาบาลผู้ป่วยแผลกดทับ

การพยาบาลผู้ป่วยแผลกดทับมีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันการลุกลามของแผลและช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น ประกอบด้วย

• การป้องกันการเกิดแผลกดทับ

การป้องกันการเกิดแผลกดทับเป็นสิ่งสำคัญที่สุด โดยพยาบาลควรประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดแผลกดทับของผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอ และดำเนินการป้องกันตามแนวทางที่กำหนดไว้ เช่น

* เปลี่ยนท่านอนทุก 2-4 ชั่วโมง

* ยกแขนและขาขึ้นเพื่อป้องกันการกดทับ

* ใช้อุปกรณ์ลดแรงกดทับ เช่น เตียงลม หมอนรองกระดูก

* ดูแลผิวหนังให้สะอาดและแห้ง

* ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารและน้ำอย่างเพียงพอ

• การดูแลแผลกดทับ

เมื่อผู้ป่วยมีแผลกดทับแล้ว พยาบาลควรดูแลแผลอย่างเหมาะสมตามแนวทางที่กำหนดไว้ เช่น

* ทำความสะอาดแผลด้วยน้ำเกลือปราศจากเชื้อ

* ปิดแผลด้วยวัสดุที่เหมาะสม

* เปลี่ยนวัสดุปิดแผลทุกวันหรือเมื่อเปียกชื้น

* สังเกตอาการของการติดเชื้อ

* ประเมินความรุนแรงของแผลและแจ้งแพทย์หากแผลไม่ดีขึ้น

การติดตามผลแผลกดทับ

พยาบาลควรติดตามผลแผลกดทับอย่างสม่ำเสมอ เพื่อประเมินความรุนแรงของแผลและผลของการรักษา โดยควรบันทึกลักษณะของแผล สีของเนื้อเยื่อใต้แผล ปริมาณของสารคัดหลั่ง และอาการปวดของผู้ป่วย

ข้อควรระวังในการดูแลผู้ป่วยแผลกดทับ

• หลีกเลี่ยงการสัมผัสแผลด้วยมือเปล่า
• หลีกเลี่ยงการใช้น้ำยาฆ่าเชื้อหรือยาปฏิชีวนะที่ไม่ได้สั่งโดยแพทย์
• หลีกเลี่ยงการใช้วัสดุปิดแผลที่แน่นเกินไปหรือทำให้แผลอับชื้น
• หลีกเลี่ยงการนวดบริเวณที่มีแผลกดทับ

การพยาบาลผู้ป่วยแผลกดทับเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้ผู้ป่วยมีแผลหายเร็วขึ้นและลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนต่างๆ พยาบาลควรมีความรู้และทักษะในการดูแลผู้ป่วยแผลกดทับอย่างเหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลที่มีคุณภาพและปลอดภัย